Geluk en vrede zijn echt mogelijk. Door bewust ademhalen kom je volledig in het hier en nu en leef je elk moment ten volle. Ga liefdevol om met pijn, verdriet, woede of irritatie, zoals je een huilende baby zou omarmen. Deze negatieve emoties kun je met meditatie en wakker bewustzijn in het hier en nu transformeren tot iets positiefs, zoals je afval kunt veranderen in bloemen. Je kunt tegen de emotie of tegen je lijden zeggen: ik ben er voor je. Zo breng je de emotie tot bedaren. Je omarmt je lijden om het te verzachten, kalmeren en transformeren. Ware aandacht is ook het kostbaarste geschenk dat je een ander kunt geven: ik ben er voor je, ook als je lijdt. Lijden is niet per se iets negatiefs: pas als we in contact komen met lijden, kunnen begrip, compassie en ware liefde ontstaan. Daarmee kunnen we er zijn voor onszelf, onze geliefden en de wereld. Als we ons verliezen in spijt over het verleden of plannen voor de toekomst, dan zijn we er niet.

Nu
Wie zijn “we” dan? De Boeddha leerde dat het “ik” een combinatie is van: onze vorm (fysiek lichaam); onze gevoelens; onze waarnemingen; onze mentale formaties (zoals angst, haat, liefde); en ons bewustzijn. Al deze elementen zijn vergankelijk. Gevoelens zijn bijvoorbeeld als een waterdruppel in een rivier. Ze worden geboren, duren een tijdje en verdwijnen dan weer. Als we ons daarvan bewust zijn, lijden we minder. Omdat onjuiste waarnemingen lijden tot gevolg hebben, moeten we ons afvragen: is mijn waarneming wel accuraat? In ons bewustzijn liggen de zaadjes van mentale formaties; als we deze genoeg water geven kunnen we formaties zoals liefde of mededogen ontwikkelen.

Als je last hebt van het verleden is het goed om te weten dat je altijd opnieuw kunt beginnen, een frisse start kunt maken. Dat kan nu: “Alleen in het huidige moment zijn leven, vrede, vreugde, geluk en welzijn mogelijk.” Een oefengedicht dat hierbij kan helpen luidt als volgt:

“Ik ben aangekomen, ik ben thuis,

In het hier en in het nu.

Ik ben stevig, ik ben vrij,

in de ultieme werkelijkheid.”

Als je dit voor jezelf zegt, kan het zichzelf waarmaken.

Boeddha’s leer
De leer van Boeddha komt neer op drie punten. Ten eerste: vergankelijkheid. Alles is in beweging en niets is permanent. We hebben geen afzonderlijk zelf en bestaan in verbinding met alles wat ons omringt. Dit is “interzijn”. Lijden komt voort uit het concept van “zelf”. Door meditatie, bijvoorbeeld op je ademhaling, kun je het lijden achter je laten. Ten tweede: “niet-zelf”. Dit betekent: het ene bevat alles. Een bloem is gevuld met alle dingen: tijd, ruimte, zon, regen … behalve een zelf. Ten derde: nirwana. Dit is het uitdoven van alle concepten en het uitdoven van de pijn die veroorzaakt wordt door die concepten. Ook concepten als vergankelijkheid en niet-zelf doven uit. Geboorte noch dood bestaat, er zijn alleen elkaar opvolgende manifestaties. Diepgaand kijken naar de werkelijkheid doet onze angsten en ons leed verdampen. Het boeddhisme onderwijst de Middenweg: overstijg dualisme in de vorm van zijn-niet zijn, geboorte-dood, etc.

 Voortzetting
De enige manier om af te rekenen met een gevoel van onveiligheid, angst en leed is door het huidige moment diep te leven. We moeten stevig geworteld zijn in het hier en nu en diep in aanraking komen met ons leven. De dood is niet iets om te vrezen, deze is gewoon een voortzetting, net als geboorte. Je ware aard is geen-geboorte en geen-dood. Bovendien ben je meer dan dit lichaam en deze geest.

Het volgende is goed om te beseffen: “Ik ben me ervan bewust dat werkelijk geluk afhangt van mijn geestelijke houding en niet van uiterlijke omstandigheden en dat ik hier en nu gelukkig kan zijn door te beseffen dat er in en om mij heen genoeg voorwaarden zijn om gelukkig te zijn.” Een mooie levenswijsheid. Keer steeds opnieuw terug naar het hier en nu, zodat je contact maakt met het verfrissende, helende en voedende om je heen. Dan kunnen verdriet en spijt over het verleden of angsten en verlangens voor de toekomst je niet langer meeslepen.

Focussen
Een goede manier om in het hier en nu te blijven, is je te focussen op je ademhaling terwijl je het volgende gedichtje voor jezelf zegt:

In, uit.

Diep, langzaam.

Kalm, rustig.

Glimlachen, loslaten.

Mindfulness komt neer op herkennen wat er nu gebeurt. Zonder oordeel of kritiek. Zonder iets te onderdrukken of je ergens aan te hechten. Met concentratie, dat is een oefening in geluk. Er is geen dualisme, geen strijd te winnen. Dit is een waardevol inzicht dat ons kan bevrijden van alle negatieve neigingen. Je positieve elementen moeten je negatieve elementen wiegen, dan transformeer je die tot iets goeds. Zo beleef je geen enkele ervaring voor niets.

Hier en nu, door Thich Nhat Hanh. BBNC uitgevers, Rotterdam 2011