Dit boek is een heldere, toegankelijke en goedgeschreven inleiding in het begrip compassie door de vroegere monnik Thupten Jinpa, die bijna dertig jaar de vaste vertaler van de Dalai Lama was. Compassie is een concept dat veel meer inhoudt dan medelijden, de betekenis die de ‘dikke Van Dale’ ervan geeft. Het is veeleer mededogen, meeleven met de ander. Compassie betekent dat je hoopt dat de ander geluk ervaart en gevrijwaard is van lijden. Dat is namelijk wat wij met alle mensen gemeen hebben: we streven geluk na en proberen lijden te vermijden.

Kring
Om te beginnen is het belangrijk compassie te hebben voor jezelf. De drie belangrijkste elementen daarvan zijn: vriendelijk zijn voor jezelf, gewone medemenselijkheid en belangstellende aandacht (onderzoek Kristin Neff). Waarschijnlijk heb je al compassie met mensen die je dierbaar zijn, maar je kunt door compassie te oefenen je betrokkenheid uitbreiden tot mensen tegenover wie je neutraal staat (bijvoorbeeld de buschauffeur) totdat deze kring iedereen insluit, zelfs mensen die je eigenlijk niet graag mag (bijvoorbeeld een irritante collega) of mensen die je niet kent.

De zes perfecties
Wat mij het meest aanspreekt in dit boek, is het ideaal uit het boeddhisme van de bodhisattva: “iemand die ervoor gekozen heeft zijn leven te leiden volgens het principe van universele compassie – een houding van zorgzaamheid voor het welzijn van alle wezens, zonder enig onderscheid.” De bodhisattva legt daartoe een gelofte af om te leven met behulp van beoefening van de zogenaamde zes perfecties: generositeit, ethisch handelen, geduld, vreugdevolle ijver, concentratie en wijsheid.

Een korte omschrijving. Generositeit kan zijn het schenken van materiële zaken, het schenken van vrijheid van angst (mensen het gevoel geven dat ze veilig zijn) en het schenken van geestelijke bijstand. Ethisch handelen kan worden samengevat als: “Help anderen als je kunt; kun je dat niet, berokken hen dan in elk geval geen schade.” De derde perfectie, geduld, betekent een bepaalde manier van omgaan met gebeurtenissen, vooral als ze negatief voor je zijn. Geef niet toe aan boosheid, vijandigheid en ongeduld, maar reageer vanuit begrip, vriendelijkheid en geduld. Streef naar kalmte, begrip en vergeving, in contact met anderen en met jezelf. Bij vreugdevolle ijver gaat het om vastberadenheid en focus bij het nastreven van je doel. Je bent overtuigd van de waarde van je taak, standvastig in je streven, je doet je werk met vreugde en enthousiasme, maar je weet ook wanneer je moet terugschakelen om niet uitgeput te raken. Bij concentratie gaat het erom je geest te beheersen en een hoogwaardige aandacht op te brengen voor datgene waar je mee bezig bent. Tot slot: met wijsheid kun je je compassie verdiepen en tot uiting brengen met wijze daden die zijn afgestemd op de werkelijkheid.

“De volmaakte vereniging van wijsheid en compassie wordt dan ook gezien als het waarachtige ontwaken van de Boeddha.”

Thupten Jinpa: Compassie voor beginners. Voor een leven met meer moed en geluk

Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen 2016